نَجَف (به عربی: مدينة النجف یا النّجف الأشرف) نام شهری در کشور عراق است که در این شهر، آرامگاه علی بن ابی‌طالب نخستین امام شیعیان واقع شده‌است.

این شهر مرکز استان نجف است و از مقدس‌ترین شهرهای شیعیان و مرکز قدرت سیاسی شیعیان در عراق به‌شمار می‌رود. نجف همواره محل تردد و اقامت زائران و نیز مشتاقان علوم دینی است که این عامل در رونق تجارت آن تأثیری بسزا دارد. این شهر مدت زیادی در مسیر کاروان‌هایی قرارداشته که برای انجام مناسک حج از راه خشکی عازم مکه و مدینه بودند. این ویژگی نیز در ارتباط نجف با شهرها و مراکز تأثیر زیادی داشته‌است.

نجف در ۱۶۰ کیلومتری جنوب بغداد در مختصات °۳۱٫۹۹ شمالی و °۴۴٫۳۳ غربی قرار گرفته و جمعیت آن ۶۷۵٬۰۰۰ نفر برآورد شده‌است. شهر نجف از لحاظ جغرافیایی در نزدیکی شهر کوفه قرار گرفته‌است. نزدیکی شهر نجف و کوفه به نحوی است که نمی‌توان این دو شهر را از همدیگر مجزا دانست.

هوای نجف در تابستان گرم و خشک است و اهالی آن به‌سرداب‌های زیرزمینی پناه می‌برند تا از گرما در امان باشند. چنانچه بادهای گرم بوزد حرارت به ۴۶ درجه می‌رسد. در زمستان نیز سرمای گزنده و سوزناکی دارد و سرمای شهر بدان اندازه است که آب یخ می‌بندد.

پس از کشته شدن علی بن ابی طالب توسط ابن ملجم طبق وصیت وی، او به‌طور ناشناس در منطقه‌ای نزدیک به شهر کوفه دفن شد.

چنین روایت شده که بیش از صد سال بعد، خلیفه عباسی، هارون الرشید، به شکار گوزن در خارج کوفه رفت و گوزن به محلی پناه برد که در آن محل سگ‌های شکاری او را دنبال نکردند. در پرس و جو که راز این مکان چیست، به هارون الرشید گفته شد که آن محل دفن علی ابن ابی طالب است. هارون الرشید بعد از اینکه این امر توسط جعفر بن محمد تأیید شد، دستور داد که آرامگاهی در همان محل ساخته شود و در زمان کوتاهی شهر نجف در اطراف آرامگاه رشد کرد. مکان دیگری که ادّعا می‌شود آرامگاه علی بن ابی طالب است، شهر مزارشریف در افغانستان می‌باشد.

عالمان در صحن حرم امام علی

سید بحرالعلوم

میرزای شیرازی

میرزا حسین محدث نوری آرامگاه او در صحن امام، در سومین ایوان شرقی باب‌القبله، واقع است.

شیخ انصاری

شیخ عباس قمی

میرزای نائینی

مرتضی طالقانی

سید مصطفی خمینی

ابوالحسن اصفهانی

آخوند خراسانی

سید ابوالقاسم خوئی

سید محمدکاظم یزدی

شیخ جعفر شوشتری

شیخ طوسی

علامه حلی

مقدس اردبیلی

ملا احمد نراقی

میرزا حبیب‌الله رشتی

علاءالدین حسین خلیفه سلطان

بیرون از صحن امام علی

سید محسن حکیم

شیخ جعفر کاشف الغطا

علامه امینی

آقابزرگ تهرانی

سید محمدباقر صدر

محمدرضا تنکابنی

رئیس‌علی دلواری

در نجف صنعت‌های مختلفی رونق داشته، منسوجات نجف مشهور و عبای نجفی، مرغوب و مطلوب بسیاری از خریداران است که به دلیل تولید فراوان به شهرهای دیگر عراق نیز صادر می‌شود. بازرگانی نجف رونق فراوان داشته و تاجران حجاز، نجد، عمان، یمن و کویت با آن شهر در ارتباط بوده‌اند.

به غیر از آرامگاه علی بن ابی طالب، در شهر نجف اماکن مقدسه دیگری نیز وجود دارد که به شرح زیر است:

آرامگاه آدم

آرامگاه نوح

آرامگاه هود

آرامگاه صالح

مسجد کوفه

مسجد حنانه

مسجد سهله

آرامگاه وادی السلام