جزیرهٔ کیش جزیرهای ایرانی در خلیج فارس و از جاهای دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است.
جزیرهٔ کیش از شمال به سرزمین پیوسته ایران، از شرق به تنگه هرمز، از جنوب به کشور امارات متحده عربی و از غرب به کشورهای بحرین و عربستان منتهی میشود.
سالانه بهطور متوسط، بیش از یک میلیون و هفتصد هزار گردشگر از این جزیره مرجانی بازدید میکنند.
بر پایه سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵ جمعیت جزیره کیش برابر با ۳۹٬۸۵۳ نفر بودهاست که عمدتاً در شهر کیش ساکن هستند. به شهروندان جزیره کیش، کیشوند گویند و برای آنها کارت کیشوندی صادر می شود .
جزیرهٔ کیش جزیرهای بیضی شکل با محیط ۴۴ کیلومتر میباشد و با طولی در حدود ۱۵٫۴۵ کیلومتر و عرضی حدود ۷٫۵ کیلومتر، مساحتی معادل ۹۰ کیلومتر مربع دارد.
آب و هوای کیش گرم و مرطوب بوده و میانگین دمای سالانه جزیره ۲۶/۶ درجه سانتیگراد میباشد. آب و هوای جزیره تحت تأثیر تودههای مختلف هوای شمال غربی و جنوبی قرار داشته و به شکل کلی خشک و کم باران است. بارندگی بیشتر به صورت رگبار و در ماههای زمستان اتفاق میافتد.
«جزیره قیس» یا «جزیره کیس» نام قدیم جزیره کیش در فارس قدیم و یکی از شهرهای اردشیرخوره بودهاست. ابن خردادبه نوشتهاست، «بزرگی جزیره به چهار در چهار فرسنگ بالغ میشود. نخلستان، مزارع غله، و مواشی در آن وجود دارد و برای به دست یافتن مرواریدهای ممتاز در آن غواصی میکنند.»
از آنچه در کتب تاریخی بازگو شدهاست برمیآید که از زمان هخامنشیان و سپس اشکانیان و ساسانیان، جزیرهٔ کیش تحت تسلط ایران بوده و با گسترش اسلام، این جزیره بهدست خلفای اموی افتادهاست. این وضع تا سال ۲۴۹ ه.ق ادامه یافت. در این سال، یکی از ایرانیان اهل ری بر خلیفه خروج نمود و تمامی جزایر خلیج فارس و بحرین، ازجمله کیش را مسخر خود ساخت.
حاکمیت معنوی ایرانیان بر کیش از نامههای نگاشته توسط ایشان به زبان پهلوی کاملاً مشهود است. از دوران حکومت آلبویه کیش مجدداً به حکومت ایرانی بازگشت و بعدها در زمان سلجوقیان و اتابکان فارس و سپس ملوک هرمز و آلمظفر و تیموریان، این وضع ادامه یافت. در دورهٔ سلجوقیان، کیش به بزرگترین مرکز تجاری خلیج فارس تبدیل شد.
کیش امروزه محل زندگی تمامی اقوام ایرانی است. کیش را با توجه به تنوع قومی و فرهنگی می توان ایران کوچک دانست به طوری که هر قوم با آداب و فرهنگ خود در کنار سایر اقوام ایرانی با صلح و دوستی در حال زندگی است. پوشاک محلی مردان بومی عرب دشداشه همراه با عرقچین است و مهمترین اعیاد مردم کیش، نوروز باستانی ایرانیان و عید قربان و عید فطر میباشند. ساز اصلی محلی نوعی طبل است. شغل سنتی بومیان، ماهیگیری، دام داری، دریانوردی و بازرگانی است. مردم کیش در گذشته به صید مروارید نیز میپرداختهاند. غذاهای محلی کیش شامل انواع «قلیه»، «مضروبه»، «هریسه» و «مچبوس» است که اغلب با ماهی تهیه میشوند. بومیان جزیره از نژادهای دراویدی، نوردیک، سامی و سیاهپوست بوده و به زبانهای فارسی و عربی صحبت میکنند.
از جاذبههای تاریخی کیش میتوان به حریره، پایاب و کاریز اشاره کرد.
حریره، نام شهر ویرانهای است خالی از سکنه و مربوط به دوران قیاصره که نام آن از نام بانویی که ملکه شهر بوده برگرفته شدهاست.
مهمترین ابنیه کشف شده در این مجموعه عمارت اعیانی، حمام، آبانبار، قنات و بقایای مسجد جامع حریره میباشند. مسجد خاتم مربوط به دوره قاجار است و در جزیره کیش واقع شده و عبدالرحمان یوسف پور پیش نماز آن است.
از جاذبه های تفریحی جزیره کیش، پارکهای ساحلی و تفریحی مانند تم پارک آبی اوشن، پارک هنر، ساحل مرجانی، سواحل ماسهای-مرجانی، باغ وحش، آکواریوم، باغ پرندگان کیش، دلفیناریوم، شهر زیر زمینی کاریز، کلبه هور، کشتیهای تفریحی و همچنین کشتی به گل نشسته یونانی، پارک کیبل اسکی کیش، باغ راه، تفریحات دریایی، غواصی، موتور سواری و گشت دور جزیره کیش می توان اشاره کرد.
یکی از صنایع دستی مهم که از خاک جزیره کیش ساخته میشود کوزههای سفالی است. گل این کوزه ها رنگی متفاوت با کوزههای معمولی دارد. در عمق ۳۰ متری خاک جزیره کیش، گلی مرغوب به نام گِل “مارون” وجود دارد که برای کارهای سفالگری بسیار بی نظیر است.
از دیگر صنایع دستی این شهر میتوان به زیورآلاتی از جنس صدف اشاره کرد. این صنایع دستی جزیره کیش که با صدفهای زیبا و گوشماهیهای رنگارنگ ساخته شدهاند را میتوانید در بازارهای محلی کیش خریداری کنید.